Περί ‘κυρίαρχου λαού’ και ‘άμεσης δημοκρατίας’

Το ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ για το δημοψήφισμα. Διαδώστε το, τυπώστε το, ρίξτε το στην κάλπη!

Πολύς λόγος έχει γίνει για τον ‘κυρίαρχο λαό’ και την ‘κυρίαρχη βούληση’ που θα εκφρασθεί την Κυριακή, και την Ελλάδα που ξαναδίνει στον κόσμο την δημοκρατία στην άμεση μορφή της αυτή τη φορά. Ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος επικαλέστηκε την κυρίαρχη βούληση του ελληνικού λαού για να θεμελιώσει την εισήγησή του για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ‘προκειμένου ο ελληνικός λαός κυρίαρχα να αποφασίσει’. Ας δούμε όμως λίγο πιο προσεκτικά τι κρύβεται πίσω από αυτές τις επικλήσεις, που ουσιαστικά καλούν το λαό να νομιμοποιήσει τα δεσμά του.

Ο ‘κυρίαρχος λαός’ είναι ένας νομικο-πολιτικός όρος που χρησιμοποιείται στα αστικά πολιτικά συστήματα και στην αστική πολιτική ιδεολογία για να παράσχει νομιμοποίηση στην αστική έννομη τάξη και να διασφαλίσει την αναπαραγωγή των όρων και των σχέσεων του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Ο ‘λαός’ αυτός είναι μια άμορφη μάζα, ένα άθροισμα ιδιωτών. Η έννοια αυτή αφαιρεί τον ταξικό προσδιορισμό των ατόμων τα οποία περιλαμβάνει σε αυτή την άμορφη μάζα. Για αυτό η επίκληση στον ‘κυρίαρχο λαό’ συνοδεύεται πάντα από τη συσκότιση της ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας και αποσκοπεί στη νομιμοποίηση και διαιώνιση αυτή της διαίρεσης.

Για τη σχεδιαζόμενη αναθεώρηση του αστικού συντάγματος

Σχολιασμός της αντιδραστικής φύσης του αστικού Συντάγματος

Οι προτάσεις της ΝΔ για την αναθεώρηση του Συντάγματος που παρουσίασε την Τετάρτη ο Αντώνης Σαμαράς, αποτελούν επιλογές της αστικής τάξης οι οποίες εκφράζονται δια μέσου του κύριου εκφραστή της πολιτικής της εξουσίας, του πρωθυπουργού, θέση από την οποία αύριο μπορεί να εκφράσει τις ίδιες προτάσεις ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Κάθε μία από τις προτάσεις αυτές κάνει ξεκάθαρο, σε όποιον αναλύσει ταξικά το νομικο-πολιτικό εποικοδόμημα, ότι η αστική τάξη θέλει να θωρακίσει την πολιτική εξουσία της, χρησιμοποιώντας το νομικο-πολιτικό σύστημα.

Βλέποντας πως δυσκολεύεται να διαχειριστεί την καπιταλιστική κρίση με το υπάρχον νομικο-πολιτικό σύστημα, όπως εκφράζεται στον ‘Υπέρτατο Νόμο’ του αστικού κράτους, η αστική τάξη προσπαθεί να το αναμορφώσει για να συγκεντρώσει την εξουσία και να μπορεί να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τον εσωτερικό της εχθρό το εργατικό κίνημα. Εξάλλου, το πρόβλημα της αποτελεσματικής αντιμετώπισης του εσωτερικού εχθρού, δηλαδή των κομμουνιστών, ήταν για τον, θεωρητικό της κατάστασης ανάγκης και μέλος των Ναζί, Καρλ Σμιτ ο λόγος που η εκτελεστική εξουσία έπρεπε να ενισχυθεί (για παράδειγμα μέσω της εκτεταμένης χρήσης διαταγμάτων έκτακτης ανάγκης από τον Πρόεδρο του Ράιχ) σε βάρος του αναποτελεσματικού κοινοβουλίου.

Το εργατικό κίνημα ως εχθρός της αστικής δημοκρατίας

Η κατάσταση ανάγκης στο Ελληνικό Σύνταγμα

Συνεχίζουμε σε αυτή την ανάρτηση την ανάλυση του νομικού εποικοδομήματος και το ρόλου του στην αναπαραγωγή των καπιταλιστικών σχέσεων εκμετάλλευσης-παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, συνεχίζουμε την ανάλυση της νομικής ρύθμισης της κατάστασης ανάγκης ή κατάστασης εξαίρεσης. Κλείσαμε την προηγούμενη σχετική ανάρτηση με τα λόγια του Λένιν ότι ‘δεν υπάρχει κράτος, ακόμα και το πιο δημοκρατικό, που να μην έχει στο Σύνταγμά του κάποια χαραμάδα ή επιφύλαξη που να παρέχει στην αστική τάξη το μέσο να ρίχνει το στρατό ενάντια στους εργάτες, να κηρύχνει το στρατιωτικό νόμο κτλ., «εις περίπτωσιν διασαλεύσεως της τάξεως», δηλαδή στην παραμικρή απόπειρα της εκμεταλλευόμενης τάξης ν’ αποτινάξει τη σκλαβιά της και να προσπαθήσει να εξασφαλίσει μιαν ανθρώπινη ζωή’.

Περί της κατάστασης ανάγκης

Το διάταγμα που εγκαθιδρύει κατάσταση ανάγκης στη ναζιστική Γερμανία με αφορμή τη φωτιά που έβαλαν οι Ναζί στο Ράιχσταγκ

Τί είναι η νομική ρύθμιση της ‘κατάστασης ανάγκης’;

Είναι σύνηθες φαινόμενο στο γραπτό σύνταγμα ενός αστικού κράτους να βρίσκεται μία διάταξη που προβλέπει τη δυνατότητα να παρθούν έκτακτα μέτρα από την εξουσία -συνήθως την εκτελεστική, δηλαδή την κυβέρνηση- σε περίπτωση που πρέπει να αντιμετωπιστεί μία κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τη ρητή αναστολή ορισμένων διατάξεων του συντάγματος, και ορισμένων δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται σε αυτές τις διατάξεις. Ως το 1996 τουλάχιστο 147 χώρες είχαν στο σύνταγμά τους μια τέτοια διάταξη.

Η κατάσταση ανάγκης, ή κατάσταση εξαίρεσης, ή κατάσταση πολιορκίας, ή στρατιωτικός νόμος, είναι μία έννοια του αστικού δημοσίου δικαίου, σύμφωνα με την οποία η νομιμότητα μέσα σε ένα κράτος αναστέλλεται για να προστατευθεί η ίδια η νομιμότητα, και η τάξη. Ο ίδιος ο νόμος, δηλαδή, προβλέπει περιπτώσεις όπου παύει να ισχύει, ούτως ώστε να αντιμετωπιστεί μία κατάσταση που απειλεί την ίδια του την ύπαρξη. Παράλληλα, η παράδοξη αυτή λειτουργία του δικαίου φανερώνει την άμεση σύνδεσή του με τη βία, η οποία σε τέτοιες περιπτώσεις είναι κατασταλτική και εκλύεται σφοδρότερα από ποτέ.