ΜΙΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: «ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ» Ή ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ-ΥΛΙΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ;

Τεύχος: 2013 Τεύχος 1

της Ελένης Μπέλλου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Τον περασμένο Νοέμβρη συμπληρώθηκαν 95 χρόνια από την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία το 1917. Στις 30 Νοέμβρη έγινε διάλεξη εκ μέρους της Ελένης Μπέλλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης (στο Ρέθυμνο) στο πλαίσιο ώρας διδασκαλίας του κ. Ι. Μαραγκού στο μάθημα με βασική βιβλιογραφία: «Τα οικονομικά της μετάβασης, Θεραπεία Σοκ ή Ηπια Προσαρμογή στα Πέντε Εναλλακτικά Μοντέλα Μετάβασης στην Οικονομία της Αγοράς» (εκδ. Αθ. Σταμούλης, 2007), που έχει συγγράψει με τον κ. Αρ. Μπιτζενή.

Παρά την αντίθεσή μας με τη θεωρητική και μεθοδολογική προσέγγιση των κυρίων Ι. Μαραγκού και Αρ. Μπιτζενή στην εξήγηση του χαρακτήρα της «μετάβασης» και επομένως στην αναζήτηση της πιο αποτελεσματικής πολιτικής για τη σταθεροποίησή της, για την πιο «ομαλή» και «εύρυθμη» ένταξη και λειτουργία των νέων καπιταλιστικών οικονομιών, της Ρωσίας, της Κίνας και άλλων στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα, θα ευχαριστήσουμε κι από αυτή τη σελίδα τον καθηγητή κ. Μαραγκό που μας διέθεσε τη διδακτική του ώρα, που ως ερευνητής και διδάσκων «Οικονομικές Επιστήμες» δέχτηκε την αντιπαράθεση.

Εχει κλείσει ήδη μια 20ετία από την κορύφωση της διαδικασίας νίκης της αντεπανάστασης στη Ρωσία, την επιστροφή της στον καπιταλισμό. Σε αυτή την 20ετία, μετά τις πολύ μεγάλες καταστροφές στις παραγωγικές δυνάμεις που επέφερε η αντεπανάσταση, σταδιακά επήλθε η σταθεροποίηση και στη συνέχεια ορισμένη καπιταλιστική ανάπτυξη.

Ετσι, από τη σκοπιά της καπιταλιστικής σταθεροποίησης, σήμερα έχει λιγότερη σημασία ο θεωρητικός και πολιτικός προβληματισμός για την επιλογή ανάμεσα στη «Θεραπεία Σοκ ή Ηπια Προσαρμογή», για το «μίγμα» διαχείρισης της αντεπανάστασης αμέσως μετά την επικράτησή της, αφού ο κύκλος της αντεπανάστασης έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Βέβαια υπάρχει η σοσιαλιστική Κούβα, όπου τα τελευταία χρόνια προωθούνται μέτρα που ενισχύουν την παρουσία του κεφαλαίου και αδυνατίζουν τη σοσιαλιστική ιδιοκτησία, τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, ζήτημα για το οποίο το ΚΚΕ αναπτύσσει δημιουργικό διάλογο με το ΚΚ Κούβας.

Πέραν αυτής της εξέλιξης, θα λέγαμε ότι η θεωρητική και πολιτική διερεύνηση του «μίγματος» διαχείρισης της αντεπανάστασης ενισχύεται προς όφελος της «ήπιας προσαρμογής», σε συνθήκες γενικευμένης, συγχρονισμένης κρίσης της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας.

Σε αυτές τις συνθήκες το «κινέζικο» μίγμα διαχείρισης φαντάζει ως πιο αποτελεσματικό, αν και στην πραγματικότητα δεν είναι «ήπιο» για τις εργατικές και λαϊκές μάζες, αλλά δικαιολογείται μόνο από την ιστορικότητα στην καπιταλιστική ανάπτυξη της Κίνας. Η οικονομία της Κίνας θα βρεθεί μπροστά στο ξέσπασμα οικονομικής κρίσης υπερπαραγωγής, υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, σημάδια της οποίας είναι ήδη έκδηλα. Είναι βέβαιο ότι η εκδήλωση τέτοιας κρίσης θα επιφέρει κρίση και στο πολιτικό της σύστημα, στο κυβερνητικό κόμμα, που ήδη περικλείει μια από τις μεγαλύτερες αντιφάσεις: Τυπικά αυτοπροσδιορίζεται ως Κομμουνιστικό Κόμμα, ενώ ουσιαστικά είναι αστικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Εκ των πραγμάτων υπάρχει μεγάλη γκάμα αναλογίας στη δοσολογία μεταξύ φιλελευθεροποίησης των αγορών και κρατικών-διακρατικών παρεμβάσεων στις αγορές (από αυτό των ΗΠΑ του προέδρου Ομπάμα μέχρι εκείνο της Κίνας). Παρά την ποικιλία της δοσολογίας, καμιά δεν αναιρεί την εκμεταλλευτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, τη γενική τάση απαξίωσης της εργατικής δύναμης στις πιο ώριμες καπιταλιστικές κοινωνίες, την ένταση των αντιθέσεων μεταξύ μονοπωλιακών ομίλων, μεταξύ καπιταλιστικών κρατών για το μοίρασμα των αγορών, τις αλλαγές στο συσχετισμό μεταξύ των καπιταλιστικών δυνάμεων λόγω της ανισόμετρης ανάπτυξης, σε τελευταία ανάλυση την όξυνση της αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας, την όξυνση της αντίθεσης ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και στην ατομική ιδιοποίηση του αποτελέσματός της.

Αυτές οι βαθιές αντιθέσεις του καπιταλισμού δεν αναιρούνται από τη νίκη του απέναντι στο σοσιαλισμό στο τέλος του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα. Η διάλεξη που ακολουθεί αναπτύσσει γιατί αυτή η νίκη είναι ιστορικά προσωρινή, παρά την τεράστιου μεγέθους αρνητική αλλαγή στο συσχετισμό δυνάμεων της ταξικής πάλης, της πάλης μεταξύ καπιταλισμού - σοσιαλισμού που επέφερε.

Η ΚΟΜΕΠ δημοσιεύει απομαγνητοφωνημένη τη διάλεξη και τη συζήτηση που ακολούθησε με τους φοιτητές.

Κρυστάλλινες Κομματικές Θέσεις

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΟ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Τεύχος: 2008 Τεύχος 4

του Ελισαίου Βαγενά

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι ο ενεργειακός «πόλεμος»1 ανάμεσα στις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την ΕΕ, είναι αναπόσπαστα δεμένος με το συνολικότερο «κουβάρι» των αντιθέσεων ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Η εξασφάλιση των ενεργειακών πηγών, ο έλεγχος των δρόμων μεταφοράς της ενέργειας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αύξηση των κερδών των μονοπωλίων, μέσω της ανάπτυξης της βιομηχανίας, των κατασκευών, του εμπορίου κλπ. και σαφώς συνδέεται με τον ανταγωνισμό για τον έλεγχο των αγορών, την κατάκτησή τους, την «απόσπαση» νέων μεριδίων.

Τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες μιας νέας όξυνσης που σχετίζεται με την αλλαγή του παγκόσμιου συσχετισμού δύναμης, την εμφάνιση στο προσκήνιο και άλλων ισχυρών οικονομικών δυνάμεων, όπως της Ρωσίας, η αστική τάξη της οποίας διεκδικεί μια τέτοια θέση στις παγκόσμιες εξελίξεις, που να αντιστοιχεί στην αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική ισχύ της.

Η διαπάλη αυτή, που εξελίσσεται σε πολλά πεδία, είναι ιδιαίτερα έντονη στα ζητήματα που αφορούν το διεθνές δίκαιο, τους διεθνείς οργανισμούς, όπου η Ρωσία ανοιχτά καταγγέλλει τις ΗΠΑ για τη χειραγώγηση του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών. Οχι τυχαία, αφού ο έλεγχός τους μπορεί να κρίνει σημαντικότατα ζητήματα, όπως π.χ. ο επικείμενος καθορισμός των συνόρων στην Αρκτική, δηλαδή το μοίρασμα του τεράστιου ενεργειακού και φυσικού πλούτου της και του ελέγχου των νέων δρόμων επικοινωνίας.

Η "ευμάρεια" ως σύμπτωμα της κρίσης του καπιταλισμού (1ο Μέρος)

Μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους το κεφάλαιο βρέθηκε ταυτόχρονα ενδυναμωμένο με όρους συσσώρευσης, αλλά και σαφώς αποδυναμωμένο με όρους οικονομικής ανάπτυξης και συσχετισμού δυνάμεων. Από την μια η οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και σε μια σειρά άλλων χωρών, καθώς και τα ισχυρά κομμουνιστικά κόμματα και εργατικά συνδικάτα στις καπιταλιστικές χώρες έθεταν όρια στην δυνατότητα εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης. Από την άλλη προμηνυόταν μακροχρόνια ύφεση ως αποτέλεσμα της κρίσης υπερπαραγωγής και υπερσυσσώρευσης. Η αδυναμία υπέρβασης αυτής της κατάστασης με ευνοϊκούς για το κεφάλαιο όρους οφειλόταν αφενός στην δύναμη του εργατικού κινήματος και την «κομμουνιστική απειλή» και αφετέρου στην αδυναμία του συστήματος να επαναστατικοποιήσει τον τρόπο παραγωγής μέσω της εισαγωγής σημαντικών τεχνολογικών καινοτομιών που θα προκαλούσε αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και συνεπώς μείωση του κόστους εργασίας. Επιπλέον η παγκόσμια αγορά όχι μόνο δεν επεκτεινόταν (όπως σταθερά συνέβαινε μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα), αλλά αντιθέτως συρρικνωνόταν λόγω των σοσιαλιστικών επαναστάσεων.

Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση το κεφάλαιο ανέπτυξε μια πολύπλευρη και πολυεπίπεδη στρατηγική. Σε επίπεδο υψηλής οργάνωσης, δηλαδή κρατικής πολιτικής, παρατηρείται αφενός η ένταση των άμεσων ή έμμεσων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων με σκοπό την διατήρηση και εξασφάλιση αγορών και φυσικών πόρων μέσα από την υπονόμευση των σοσιαλιστικών κρατών ή την παρεμπόδιση σοσιαλιστικών επαναστάσεων και αφετέρου την όλο και μεγαλύτερη και συστηματική εφαρμογή πολιτικών κρατικομονοπωλιακού χαρακτήρα, με την διπλή κατεύθυνση της άμεσης ενίσχυσης του κεφαλαίου μέσω κρατικών επενδύσεων σε έργα υποδομής και επιχορηγήσεων ή κρατικοποιήσεων με χαρακτήρα «διάσωσης», καθώς και της «κεϋνσιανής», σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής με σκοπό την ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς, αλλά και την αποτροπή ανάπτυξης και όξυνσης των εργατικών και λαϊκών αγώνων.

Για το δημοψήφισμα για τη ''μικρή ΔΕΗ''

Ή περί διαλεκτικής ενότητας μορφής και περιεχομένου

Σε αυτή την ανάρτηση θα ασχοληθούμε με τη διαλεκτική ενότητα μορφής και περιεχομένου, με αφορμή τη συζήτηση περί δημοψηφίσματος για το νομοσχέδιο της ‘μικρής ΔΕΗ’. Θα ξεκινήσουμε από ένα νομικο-πολιτικό επιχείρημα που αφορά τη δημοκρατική μορφή ώστε να αναδείξουμε την ανάγκη της ταξικής-διαλεκτικής ανάλυσης.

Θεωρία και Πράξη

Η κοσμοθεωρία του μαρξισμού-λενινισμού βασίζεται στη σύλληψη της ενότητας μεταξύ θεωρίας και πράξης. Το κομμουνιστικό κόμμα χαρακτηρίζεται από την επιστημονικότητα και την ταξικότητα της ανάλυσής του, με άλλα λόγια, από την συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης με κριτήρια ταξικά. Τα συμπεράσματα που βγαίνουν από την διαλεκτική ανάλυση της ιστορίας και των συγκεκριμένων κοινωνικών συνθηκών υπό το πρίσμα της ταξικής πάλης, εφαρμόζονται στην πράξη από την πρωτοπορία της εργατικής τάξης στην χάραξη της πολιτικής του εργατικού κινήματος. Παραθέτουμε σε αυτή την ανάρτηση ως παράδειγμα αυτής της διαλεκτικής ενότητας, τη θεωρητική παρέμβαση του Πέτρου Αλέπη στο Ριζοσπάστη σχετικά με τον ρόλο του κομμουνιστή δημοτικού συμβούλου, συνοδευόμενη από την επιβεβαίωση της θεωρητικής αυτής ανάλυσης από τις ίδιες τις παρεμβάσεις των εκλεγμένων αντιπροσώπων της Λαϊκής Συσπείρωσης Κεντρικής Μακεδονίας, σε μια περιοχή όπου τα λαϊκά στρώματα, αποπροσανατολισμένα από τις ρητορείες των ‘κινημάτων’  έπεσαν στην παγίδα της αστικής τάξης και έμειναν εγκλωβισμένα σε ψευδο-διλήμματα.

Αντιφάσεις

 Αυτό το κείμενο γράφτηκε με αφορμή ένα βιντεάκι από το youtube που ακολουθεί  και δείχνει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο πόσο νοσηρό είναι το καπιταλιστικό σύστημα από την φύση του και πώς οδηγεί τους ανθρώπους στην δυστυχία όταν τους υποτάσσει  στους κανόνες λειτουργίας του.

   

Όπως βλέπουμε και στο βίντεο το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα έχει δημιουργήσει δυο διαφορετικούς κόσμους. Τον κόσμο της παραγωγής και τον κόσμο της κατανάλωσης.

Αυτοί, που στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα παίζουν τον ρόλο του παραγωγού εξαναγκάζονται να δουλεύουν απίστευτα πολλές ώρες για μια απίστευτα  μικρή αμοιβή προκειμένου να παράξουν το μέγιστο σε ποιότητα και ποσότητα προϊόν στο ελάχιστο δυνατόν κόστος.

Η διαφορά ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο

                      

Η εργατική τάξη γεννήθηκε μαζί με τον καπιταλισμό. Το 16^ο και το 17^ο αιώνα, στην πρωταρχική συσσώρευση, η ανάπτυξη της συνδέθηκε με δυο σημαντικούς όρους. Έπρεπε να υπάρχει αρκετός συσσωρευμένος πλούτος για να στηθούν οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις –το κεφάλαιο. Επίσης έπρεπε να υπάρχει διαθέσιμο αρκετό εργατικό δυναμικό, άνθρωποι χωρίς ιδιοκτησία ή άλλο εισόδημα, αναγκασμένοι να πουλάνε την εργατική τους δύναμη.

Η εργατική τάξη διαμορφώθηκε και άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη του 18^ου και στις αρχές 19^ου αιώνα λόγω της εκβιομηχάνισης. Υπήρξε συνεχής εισροή από την χρεοκοπημένη τάξη των αγροτών και από χειρώνακτες εργάτες. Μαζί με την ανάπτυξη του καπιταλισμού αυξήθηκε επίσης ο εφεδρικός βιομηχανικός στρατός ανέργων.